خشونت در فضای مجازی

چند هفته پیش یادداشتی در این صفحه با عنوان نقش سلبریتی‌ها در گسترش پدیده نفرت پراکنی در فضای مجازی نوشته شد و  هفته قبل شاهد انتشار تصاویر یک قتل در شبکه‌های اجتماعی بودیم که به نظر می‌رسد یکی از ریشه‌های اصلی آن نفرت پراکنی رو به گسترش در عرصه‌های مختلف جامعه و از جمله فضای مجازی بوده است. ماجرا از این قرار بود که ظهر روز شنبه هفت اردیبهشت، یک طلبه در همدان به دست سرنشینان یک خودرو ۲۰۶ کشته شد. مصطفی قاسمی، طلبه ۴۶ ساله حدود ساعت ۱۲ ظهر از مدرسه علمیه آیت‌الله آخوند همدان خارج شده و حدود ۲۰ متر جلوتر از در مدرسه، توسط سرنشینان یک خودروی پژو ۲۰۶ مورد اصابت دو گلوله کلاشینکف قرار گرفت که به سر و شکم او خورد و در دم جان سپرد. شاهدان گفته‌اند یکی از سرنشینان از خودرو پیاده شده و با اسلحه کلاشنیکف به قاسمی تیراندازی کرده و او را به قتل رسانده است. این قاتل مدتی بعد از جنایت خود در صفحه اینستاگرامش اعتراف به قتل این طلبه کرده، اما بعد از مدتی استوری اینستاگرامیش که در آن ادعای کشتن یک طلبه را مطرح کرد، از صفحه او حذف شد و روز بعد نیز قاتل توسط مأموران پلیس، شناسایی و در یک درگیری مسلحانه کشته شد.

این وضعیت در حالی است که صفحه اینستاگرام قاتل که خبر این حادثه در آنجا منتشر شد، همچنان باز است و به فالوئر‌های آن همچنان اضافه می‌شود و تا لحظه تنظیم این گزارش، ۹۰ هزار نفر این صفحه را دنبال می‌کنند. همچنین در پست‌های قبلی او عکس‌های دیگری هم با انواع اسلحه از خود منتشر کرده است. آخرین استوری اینستاگرام این قاتل نوشته شده است: «قبرستانی در ذهنم درست کرده‌ام که هر شب یک نفر را در آن دفن می‌کنم». کسی که چنین شعاری را در شبکه‌های اجتماعی می‌دهد، می‌خواهد این قبرستان را با چه کسی پر کند؟ طلبه یا غیر طلبه؟ مهم نیست. این تهدیدی علیه اجتماع است. وقتی چنین تهدیدی در شبکه‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد، فردی که در پست‌های مختلف اینستاگرامش سلاح گرم دارد و خود را با آن نمایش می‌دهد، چرا مسئولان ما این نظارت را انجام نمی‌دهند؟

این در حالی است که به گفته کارشناسان تهدید در قانون کیفری ما جرم‌انگاری شده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. در همین رابطه رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با مسئولان ناجا با اشاره به این قتل نسبت به ناامن شدن و ولنگاری فضای مجازی به مسئولان تذکر دادند. از طرفی یکی از سلبریتی‌هایی که با اعتراض به حضور نیرو‌های حشد الشعبی برای کمک به سیل‌زدگان حاشیه‌سازی زیادی ایجاد کرده بود و موجب نفرت-پراکنی در فضای مجازی شده بود چند روز پیش با انتشار پستی در فضای مجازی تصویرِ توییتِ یک روحانی به نام سید مصطفی حجازی که درخواستِ صیغه شدنِ دختران و زنانِ ایرانی را برای نیرو‌های عراقی (حشد الشعبی) داده بود با لحنی حق‌به‌جانب و با هدف تائید توئیت حاشیه‌ساز قبلی خود منتشر کرد. به دنبال آن بسیاری از طرفداران او نیز بی‌تأمل این تصویر را در شبکه‌های اجتماعی و صفحات شخصی‌شان به اشتراک گذاشتند. غافل از اینکه روحانی در تصویر توییت «سید غفار دریوری» اهل استان مازندران و اساساً حساب کاربری در توییتر نداشته و درنتیجه تصویر منتشرشده نیز جعلی و ساختگی بوده است.

این روحانی با ارسال ویدئویی نام واقعی خود و جزییات این نقل‌قول جعلی را شرح می‌دهد. حال ارتباط این موضوع با قتل طلبه همدانی آن بود که پس‌ازاین جنایت بسیاری از دوستان قاتل در شبکه‌های اجتماعی انگیزه قتل را غیرت قاتل برای مبارزه با دستور روحانیون برای نکاح دختران ایرانی با نیرو‌های حشد الشعبی عنوان کرده بودند. این موضوع باعث شد سلبریتی مذکور متوجه اشتباه خودش در انتشار یک توئیت از یک اکانت فیک شده و آن را پاک کند؛ اما پاک کردن توئیت شایعه‌ساز و حتی تکذیب آن هیچ‌گاه به‌اندازه خود شایعات در میان مردم دیده نمی‌شود. حتی درصورتی‌که عامل انتشار این شایعه را در این قتل نادیده بگیریم بدون شک چنین جنایاتی که قاتل، مقتول را نمی‌شناخته و هیچ انگیزه شخصی برای قتل در میان نبوده نتیجه رفتار‌های مشابه این شایعه‌سازی است که به گسترش نفرت‌پراکنی در جامعه دامن می‌زنند. سؤال این است که تا کی باید شاهد انتشار اخبار جعلی و دروغ توسط سلبریتی‌های بی‌مسئولیت باشیم که با نفرت‌پراکنی و رفتار‌های مشابه سلامت روانی جامعه را به خطر می‌اندازند؟ آیا زمان آن نرسیده که با این افراد برخورد قانونی صورت بگیرد؟

 

قوانین ضد نفرت پراکنی که در همه کشور‌ها موردتوجه قرارگرفته است در کشور ما چه جایگاهی دارد؟ این بار مقتول یک طلبه ساده است که با توجه به اطلاعات منتشرشده هیچ مسئولیت رسمی کشوری و لشکری نداشته است که نقش اجتماعی پررنگش در جامعه و موجب دشمن‌تراشی برای او شده باشد و بار دیگر نوبت به گروهی دیگر می‌رسد که مورد هدف نفرت‌پراکنی قرارگرفته‌اند. سید عباس صالحی، وزیر ارشاد در اشاره به این قتل در توییتی نوشت: ‏ «ترور طلبه همدانی زنگ خطر آغاز خشونت‌های عریان است. نفرت سازان پشت‌صحنه این بازی کثیف‌اند. بنگریم که در همین گفتگو‌های حقیقی و مجازی، چقدر بازار خشونت کلامی پررونق است! گلوله‌ها با باروت کلمات ساخته می‌شوند»؛ و حرف آخر این است که مسئولان برای مقابله با این باروت‌ها چه تصمیمی گرفته‌اند؟